Ngày 4/12 – Trăng mới
Mặt Trăng sẽ xuất hiện cùng phía với Mặt Trời khi nhìn từ Trái Đất và sẽ không hiện diện trên bầu trời đêm. Pha Trăng Mới này diễn ra lúc 7:44 giờ UTC. Đây là thời điểm tốt nhất trong tháng để quan sát các vật thể mờ như các thiên hà hay các cụm sao mà không bị cản trở bởi ánh trăng.
Ngày 4/12 – Nhật thực toàn phần
Nhật thực toàn phần xảy ra khi Mặt Trăng che khuất hoàn toàn Mặt Trời, chỉ còn một quầng ánh sáng tuyệt đẹp ở xung quanh, được gọi là Vành Nhật Hoa (Corona) khi nhìn từ Trái Đất. Vị trí có thể quan sát được lần nhật thực toàn phần này giới hạn trong khu vực Nam Cực và Nam Đại Tây Dương. Tuy nhiên, cả Nam Phi cũng có thể quan sát được nhật thực một phần. (theo NASA Map and Eclipse Information)
Việt Nam hoàn toàn không thể quan sát được hiện tượng này.
Ngày 13,14 tháng 12 – Mưa sao băng Song Tử (Geminids)
Mưa sao băng Geminids được đánh giá là một trong những trận mưa sao băng lớn nhất trong năm. Số lượng lúc cực đại có thể lên tới 120 sao băng/giờ với rất nhiều vệt sao băng to và sáng. Nguồn gốc của mưa sao băng Geminids là tàn dư từ các mảnh vỡ của tiểu hành tinh 3200 Phaethon, được phát hiện vào năm 1982. Thường diễn ra từ 7-17 tháng 12 hằng năm, cực đại của năm nay sẽ rơi vào đêm ngày 13, rạng sáng ngày 14 tháng 12. Pha Trăng khuyết sẽ hạn chế khả năng quan sát, nhưng mưa sao băng Song Tử vốn nổi tiếng với rất nhiều sao băng lớn và sáng, do đó một màn trình diễn tuyệt vời vẫn sẽ diễn ra. Thời điểm quan sát tốt nhất là sau nửa đêm ở một vị trí tối. Các sao băng có xu hướng tỏa ra từ phía chòm sao Song Tử, nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời đêm.
Ngày 19/12 – Trăng tròn
Mặt Trăng sẽ xuất hiện ở phía đối diện của Mặt Trời khi quan sát từ Trái Đất, vì thế toàn bộ bề mặt của nó sẽ được Mặt Trời chiếu sáng. Pha này diễn ra vào lúc 04:37 giờ UTC. Trăng tròn tháng 12 được biết đến sớm nhất bởi các bộ lạc người châu Mỹ bản địa dưới cái tên “Trăng Lạnh” (Cold Moon) vì đây là thời điểm không khí lạnh bắt đầu xuất hiện và thời gian ban đêm trở nên dài hơn. Lần trăng tròn này còn được gọi là Trăng đêm dài (Long Nights Moon) và Trăng trước lễ Yule (Moon Before Yule).
Ngày 21/12 – Đông chí
Đông chí năm nay sẽ xảy ra vào 15:50 giờ UTC. Lúc này, cực Nam của Trái Đất sẽ nghiêng về phía Mặt Trời và Mặt Trời sẽ nằm tại vị trí xa nhất trong năm trên bầu trời về phía Nam, đồng thời ánh sáng của nó sẽ chiếu thẳng góc lên đường chí tuyến Nam ở vĩ tuyến 23,44 độ. Đây là lúc bắt đầu mùa đông ở Bán cầu Bắc (Đông chí) và mùa hè ở Bán cầu Nam (Hạ chí).
Ngày 21,22/12 – Mưa sao băng Ursids
Ursids là một trận mưa sao băng nhỏ với tần suất 5-10 vệt/giờ, hình thành từ các hạt bụi còn sót lại từ tàn dư của sao chổi Tuttle, được phát hiện vào năm 1790. Mưa sao băng Ursids thường diễn ra từ ngày 17 đến ngày 25 tháng 12 hằng năm. Cực đại của năm nay sẽ rơi vào đêm 21, rạng sáng ngày 22, trùng với pha trăng khuyết đầu tháng, do đó sẽ gây ra trở ngại đối với việc quan sát. Tuy nhiên, nếu đủ kiên nhẫn, bạn vẫn có thể nhìn thấy được vài vệt sao sáng nhất. Thời điểm quan sát mưa sao băng tốt nhất là sau nửa đêm, khi Mặt Trăng đã lặn và ở một khu vực tối, xa ánh đèn thành phố. Mưa sao băng thường xuất phát từ phía chòm sao Tiểu Hùng, nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời đêm.
Xem thêm lịch thiên văn 2021 tại đây: https://thienvanhanoi.org/lich-cac-su-kien-thien-van-nam-2021/
Hội Thiên văn Nghiệp dư Hà Nội (HAS)
Nhóm dịch thuật HAS
Biên tập: Vũ Huyền Châu, Earthgrazer