Một số bằng chứng khẳng định rằng không tồn tại Hành tinh X ẩn trong hệ Mặt Trời, nhưng các nhà khoa học vẫn chưa công nhận điều đó.
Một nghiên cứu mới cho thấy những bằng chứng về sự tồn tại của một hành tinh khổng lồ ẩn náu ở rìa hệ mặt trời có thể chỉ là huyễn tưởng. Kevin Napier, một nhà vật lý tại Đại học Michigan ở Ann Arbor, cho biết: “Chúng tôi chưa thể phủ nhận.” Nhưng cũng chưa có lý do để công nhận điều đó.” ![]() Nghiên cứu trước đây đã gợi ý rằng một số vật thể ở xa trong Hệ Mặt Trời tập trung tại một khu vực trên bầu trời như thể chúng bị kiểm soát bởi lực hấp dẫn của một hành tinh khổng lồ, có khối lượng ít nhất gấp 10 lần Trái đất. Các nhà thiên văn học gọi hành tinh vô hình đó là Hành tinh thứ chín hay Hành tinh X. Giờ đây, một phân tích mới về 14 trong số những thiên thể ở xa đó chỉ ra rằng không có bằng chứng nào chứng thực sự tụ hợp (clustering) như vậy. Điều này khiến lý do cơ bản để tin vào hành tinh số 9 bị bác bỏ. ![]() Ý tưởng về sự tồn tại của một hành tinh xa xôi ẩn nấp ngoài Sao Hải Vương đã nhận được sự quan tâm vào năm 2014, khi nhà thiên văn học Chad Trujillo của Đại học Bắc Arizona và Scott Sheppard thuộc Viện Khoa học Carnegie báo cáo về một tập hợp các thiên thể xa xăm nằm trong hệ Mặt trời. Chúng được gọi là các vật thể nằm ngoài Sao Thiên Vương (trans-Neptunian object) với quỹ đạo đan xen nhau một cách kỳ lạ. Năm 2016, các nhà khoa học nghiên cứu hành tinh ở viện Caltech là Mike Brown và Konstantin Batygin, đã sử dụng sáu vật thể nằm ngoài Hải Vương để suy xét những thuộc tính mà Hành tinh thứ chín có thể có, qua đó phỏng đoán quỹ đạo của hành tinh này cách xa Mặt Trời gấp từ 500 đến 600 lần khoảng cách từ Trái Đất tới Mặt Trời.
– Khảo sát Năng lượng Tối, Khảo sát Nguồn gốc phía ngoài Hệ Mặt trời và khảo sát ban đầu do Sheppard và Trujillo thực hiện – để đánh giá 14 vật thể bên ngoài Sao Hải Vương, nhiều gấp đôi cuộc nghiên cứu hồi năm 2016.. Tất cả các vật thể này đều nằm cách xa Mặt Trời gấp từ 233 đến 1.560 lần khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trời. Sau đó, nhóm nghiên cứu đã chạy giả lập trên máy tính khoảng 10 tỷ vật thể giả định nằm ngoài sao Hải Vương, phân bố ngẫu nhiên trên khắp bầu trời và kiểm tra xem vị trí của chúng có mẫu thuẫn với các cuộc khảo sát trước đó hay không. Và điều đó đã xảy ra. Napier nói: “Có vẻ như chúng ta chỉ tìm thấy thứ ta cần tại những nơi ta tìm. Điều này giống như nếu bạn đánh mất chìa khóa vào ban đêm và tìm kiếm chúng dưới đèn đường, không phải vì bạn nghĩ rằng chúng ở đó, mà vì đó là nơi có ánh sáng. Nghiên cứu mới này về cơ bản đã xác định được các cây đèn đường. Napier nói: “Một khi bạn nhìn thấy vị trí thực sự của các cột đèn, bạn sẽ thấy rõ ràng hơn rằng trong sứ mệnh khám phá những thiên thể này, có tồn tại sự thiên lệch trong việc lựa chọn đối tượng mẫu. Điều đó có nghĩa là các vật thể có khả năng phân bố một cách ngẫu nhiên trên bầu trời cũng giống như khi chúng tụ hợp lại. Napier nói: “Trên Twitter, mọi người thích nói rằng nghiên cứu này giết chết Hành tinh số chín. Tôi muốn thận trọng khẳng định là nghiên cứu trên không giết Hành tinh số chín, nhưng cũng không hề mang tới điều tốt đẹp gì cho hành tinh này cả.” Nhưng ông cũng cho biết thêm rằng kết quả này không có nghĩa là Hành tinh số chín đã “đi đời nhà ma”. ” Nhà thiên văn học Samantha Lawler của Đại học Regina ở Canada, người không tham gia vào nghiên cứu mới này, cho biết có những bí ẩn khác về hệ mặt trời mà Hành tinh X có thể sẽ cho chúng ta lời giải thích. Một hành tinh xa xôi có thể giải thích tại sao một số vật thể ở xa trong hệ mặt trời lại có quỹ đạo nghiêng so với quỹ đạo của các hành tinh lớn hơn, hoặc có thể giải thích được nơi xuất phát của các tiền sao chổi, hay còn gọi là centaur. Đó là một phần hấp dẫn mà giả thuyết về sự tồn tại của Hành tinh X mang lại. “Toàn bộ lời giải thích cho nó [Hành tinh X] nằm ở sự tụ hợp của những quỹ đạo này,” cô nói. “Nếu sự tụ hợp đó không có thật, thì không có lý do gì để tin rằng một hành tinh khổng lồ trong hệ mặt trời đang trú ngụ ở nơi xa xôi nào đó mà chúng ta chưa phát hiện ra được”. Batygin, một trong những tác giả của nghiên cứu năm 2016, chưa sẵn sàng từ bỏ. “Tôi vẫn khá lạc quan về sự tồn tại của hành tinh X,” ông nói. Ông so sánh lập luận của Napier với việc nhìn thấy một bầy gấu trong rừng: Nếu bạn nhìn thấy một bầy gấu ở phía đông, bạn có thể nghĩ rằng có một hang động của gấu ở đó. Batygin nói: “Nhưng Napier đang nói rằng những con gấu ở xung quanh chúng ta, bởi vì chúng ta chưa kiểm tra khắp mọi nơi. “Suy đoán logic kiểu như vậy không phải là điều bạn có thể nghĩ ra”. Batygin cho biết thêm, bằng chứng cho Hành tinh X chỉ xuất hiện trong quỹ đạo của các vật thể ổn định qua hàng tỷ năm qua. Nhưng nghiên cứu mới này gặp trở ngại bởi sự “ô nhiễm mạnh” từ các vật thể không ổn định – các thiên thể có thể đã bị sao Hải Vương đẩy ra khỏi vị trí trong cụm tụ hợp sao hoặc có thể đang trên đường bị đẩy rời khỏi hệ Mặt Trời hoàn toàn. Ông nói: “Nếu bạn trộn lẫn đất bẩn với que kem của mình, bạn sẽ hầu như chỉ thấy vị đất bẩn”. Lawler nói rằng không có sự nhất trí giữa những người nghiên cứu các vật thể nằm ngoài Sao Hải Vương về việc vật thể nào ổn định và vật thể nào không. Tuy nhiên, tất cả mọi người đều đồng ý rằng để chứng minh sự tồn tại hay không tồn tại của Hành tinh X, các nhà thiên văn học cần khám phá thêm các vật thể nằm ngoài Sao Hải Vương. Đài quan sát Vera Rubin ở Chile sẽ tìm thấy hàng trăm vật thể nữa sau khi bắt đầu đi vào hoạt động vào năm 2023 (SN: 1/10/20). Napier nói: “Luôn luôn có một số lỗ hổng trong hiểu biết của chúng tôi. “Đó là lý do tại sao chúng tôi tiếp tục tìm kiếm.” |
Xem thêm lịch thiên văn 2021 tại đây: https://thienvanhanoi.org/lich-cac-su-kien-thien-van-nam-2021/
Dịch: Đào Lâm
Biên tập: Earthgrazer
Nhóm dịch HAS – Hội thiên văn Hà Nội HAS