SỰ KIỆN THIÊN VĂN – 12 THÁNG 10: Mặt Trăng che khuất Beta Tauri

0
25
Mặt Trăng sẽ che khuất ngôi sao Beta Tauri vào tối muộn ngày 11, rạng sáng ngày 12 tháng 10
Mặt Trăng sẽ đi qua phía trước ngôi sao Beta Tauri (Elnath), tạo nên hiện tượng che khuất sao có thể quan sát được từ khu vực Châu Á vào tối muộn ngày 11, rạng sáng ngày 12 tháng 10 (theo giờ Việt Nam). Thông thường, những hiện tượng che khuất như vậy chỉ có thể nhìn thấy ở một phần của thế giới bởi vì Mặt Trăng ở rất gần Trái Đất nên vị trí của nó trên bầu trời có thể thay đổi tới hai độ tùy theo nơi quan sát. Dù vậy, một sự giao hội gần hiếm hoi giữa hai thiên thể vẫn có thể quan sát được ở phạm vi rộng hơn.
Lần che khuất này có thể quan sát được từ Việt Nam, tuy nhiên, thời gian bắt đầu và kết thúc ở từng địa điểm trên lãnh thổ nước ta sẽ có sự khác nhau. Từ Hà Nội, Elnath sẽ biến mất phía sau đĩa sáng Mặt Trăng bắt đầu vào lúc 00 giờ 35 phút rạng sáng ngày 12 tháng 10. Lúc này, cả hai ở cao 43,2° so với đường chân trời hướng Đông. Ngôi sao này sẽ xuất hiện trở lại vào lúc 00 giờ 46 phút cùng ngày, nghĩa là toàn bộ sự kiện chỉ kéo dài trong 11 phút. Còn nếu bạn quan sát từ Thành phố Hồ Chí Minh, sự kiện sẽ bắt đầu vào lúc 23 giờ 59 phút ngày 11 tháng 10 và kết thúc vào lúc 01 giờ 05 phút rạng sáng ngày 12 tháng 10.
Bản đồ dưới đây minh họa phạm vi quan sát được của hiện tượng che khuất sao lân này trên toàn thế giới. Các đường viền màu đỏ thể hiện khu vực có thể nhìn thấy thời điểm ngôi sao Beta Tauri (Elnath) biến mất sau Mặt Trăng, trong khi các đường viền màu xanh cho biết nơi có thể quan sát được thời điểm ngôi sao xuất hiện trở lại. Những đường viền liền nét biểu thị các khu vực mà hiện tượng có thể được quan sát rõ bằng ống nhòm ở độ cao thuận lợi trên bầu trời. Ngược lại, các đường viền chấm cho thấy hiện tượng vẫn xảy ra khi Mặt Trăng nằm trên đường chân trời, nhưng việc quan sát có thể gặp khó khăn do bầu trời quá sáng hoặc Mặt Trăng ở quá thấp gần đường chân trời.
Map showing where the occultation is visible
Bản đồ thể hiện vị trí có thể quan sát được hiện tượng Mặt Trăng che khuất Beta Tauri (Elnath) lần này (Nguồn ảnh: in-the-sky)
Bên ngoài các đường viền đó, Mặt Trăng sẽ không đi qua phía trước ngôi sao Beta Tauri (Elnath) vào bất kỳ thời điểm nào hoặc nằm dưới đường chân trời trong thời gian diễn ra hiện tượng che khuất. Tuy nhiên, một sự giao hội gần giữa hai thiên thể vẫn sẽ có thể quan sát được ở nhiều nơi trên thế giới.
Hiện tượng che khuất sao bởi Mặt Trăng chỉ có thể quan sát được từ một phần rất nhỏ trên bề mặt Trái Đất. Do Mặt Trăng nằm rất gần Trái Đất so với các thiên thể khác, nên vị trí biểu kiến của nó trên bầu trời thay đổi tùy theo vị trí quan sát cụ thể — hiện tượng này được gọi là thị sai. Từ hai điểm ở hai phía đối diện của Trái Đất, vị trí biểu kiến của Mặt Trăng có thể chênh lệch tới 2 độ, tương đương gấp bốn lần đường kính của Trăng tròn. Điều này có nghĩa là, nếu Mặt Trăng che khuất một ngôi sao nào đó đối với người quan sát ở một nơi trên Trái Đất, thì đối với người ở phía bên kia, Mặt Trăng sẽ xuất hiện lệch đi tới 2 độ so với ngôi sao đó.
Vào thời điểm diễn ra, Mặt Trăng đang ở pha Trăng khuyết cuối tháng và được chiếu sáng 72%. Ngôi sao Beta Tauri (Elnath) sẽ biến mất phía sau phần sáng của Mặt Trăng và xuất hiện trở lại từ phía phần tối.
Bạn hoàn toàn có thể quan sát trực tiếp sự kiện này bằng mắt thường giống như những lần quan sát Mặt Trăng khác. Hãy xác định vị trí các ngôi sao xung quanh Mặt Trăng trước khi sự kiện bắt đầu khoảng một giờ và theo dõi kĩ chuyển động biểu kiến của vệ tinh này trên bầu trời. Nếu không tính những lần che khuất vào ngày 14 tháng 09 năm 2026 (Mặt Trăng che khuất Sao Kim) và 02 tháng 11 năm 2026 (Mặt Trăng che khuất Sao Mộc) với điều kiện quan sát vô cùng khó khăn (gần đường chân trời và chỉ xuất hiện thoáng qua) thì bạn sẽ phải chờ thêm ít nhất là gần 5 năm nữa, cụ thể là vào ngày 24 tháng 02 năm 2030 để quan sát một sự kiện che khuất tương tự với điều kiện thuận lợi nhất. Do vậy, hãy lưu ngay lại và đừng quên bước ra bầu trời để đón nhận món quà hiếm có này nhé!
Theo In-the-sky
Hội Thiên Văn Hà Nội (HAS)
Dịch và biên tập: Phan Quân

Comments

comments

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here