Một năm sắp qua đi, năm mới đang đến gần. Hãy cùng tìm hiểu những sự kiện thiên văn thú vị gì đang chờ đợi chúng ta trong tháng 11/ 2021.
Tài liệu lịch thiên văn này chủ yếu được dịch từ website Seasky, ngoài ra có tham khảo nhiều website khoa học uy tín như Earthsky, NASA, Time & Date, v.v… Thời gian diễn ra các sự kiện thiên văn trong bài viết đều đã được quy đổi ra giờ Việt Nam.
Ngày 5/11 – Trăng Non
Mặt Trăng và Mặt Trời sẽ ở cùng một phía so với Trái Đất, điều này sẽ khiến bạn không thể quan sát được nó trên bầu trời đêm. Hiện tượng này xảy ra vào lúc 04:15 (giờ Việt Nam). Đây là thời điểm tốt nhất trong tháng để quan sát những thiên thể có độ sáng yếu như các thiên hà và các cụm sao bởi vì chúng sẽ không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng từ mặt trăng.
Ngày 4-5/11 – Mưa Sao Băng Taurids
Đây là một trận mưa sao băng nhỏ và kéo dài, với tần suất 5-10 sao băng một giờ ở cực đại. Taurids khác thường bởi vì trong nó tồn tại hai dòng vật chất tách biệt. Một là dòng vật chất bắt nguồn từ những hạt bụi từ Asteroid 2004 TG10. Hai là dòng vật chất hình thành từ các mảnh vỡ của Sao Chổi 2P Encke. Mưa sao băng Taurids xảy ra hàng năm từ 7/9 đến 10/12. Năm nay nó đạt cực đại vào đêm 4/11. Vào thời gian này, pha Trăng Non làm cho bầu trời tối, tạo điều kiện tuyệt vời để quan sát mưa sao băng. Thời điểm quan sát lý tưởng là ngay sau nửa đêm, ở một nơi đủ tối, cách xa ánh đèn đô thị. Mưa sao băng Taurids phát ra từ chòm sao Taurus (Kim Ngưu) nhưng nó có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời.
Ngày 5/11 – Sao Thiên Vương ở vị trí đối lập
Hành tinh xanh này sẽ ở vị trí gần Trái Đất nhất, với phần bán cầu hướng về phía Trái Đất được Mặt Trời chiếu sáng toàn bộ. Đây là thời điểm tốt nhất để quan sát Thiên Vương Tinh khi nó tỏa sáng rực rỡ nhất trong năm, và có thể quan sát được suốt đêm. Do ở cách xa Trái Đất, Sao Thiên Vương chỉ có thể được nhìn thấy dưới dạng một chấm nhỏ màu xanh lơ và xanh lục, kể cả khi sử dụng các loại kính thiên văn hiện đại nhất.
17-18/11 – Mưa Sao Băng Leonids
Leonids là trận mưa sao băng cỡ trung bình, với tốc độ sản sinh 15 sao băng một giờ tại cực điểm. Mưa sao băng Leonids độc nhất vô nhị bởi những trận lốc sao băng xảy ra theo chu kì 33 năm. Khi đó có thể quan sát được hàng trăm ngôi sao băng được sản sinh mỗi giờ. Trận lốc sao băng gần đây nhất xảy ra vào năm 2001. Mưa sao băng Leonids được hình thành từ những hạt bụi của Sao Chổi Tempel -Tuttle, thiên thể được phát hiện năm 1865. Leonids xuất hiện hàng năm từ 6-30 tháng 11. Năm nay, nó đạt cực đại vào đêm 17 và sáng ngày 18/11. Đáng tiếc là vào thời điểm này, ánh sáng rực rỡ của trăng gần tròn trên bầu trời sẽ làm lu mờ các ngôi sao băng, chỉ những sao băng sáng nhất mới có thể quan sát được. Nếu đủ kiên nhẫn, bạn vẫn có thể nhìn thấy một vài ngôi sao băng sáng trên bầu trời. Một nơi đủ tối sau nửa đêm sẽ giúp bạn quan sát tốt nhất. Mưa sao băng phát ra từ chòm Leo (Sư Tử) nhưng nó có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời.
20/11 – Trăng Tròn
Mặt Trăng và Mặt Trời nằm ở hai phía đối diện của Trái Đất, điều này khiến cho phần bán cầu hướng về phía Trái Đất của Mặt Trăng được Mặt Trời chiếu sáng toàn bộ. Hiện tượng này xảy ra vào lúc 03:59 (giờ Việt Nam). Pha Trăng Tròn này được các bộ lạc bản địa Châu Mỹ cổ xưa gọi là Trăng Hải Ly vì đây là thời điểm đặt bẫy hải ly ở các đầm lầy và sông băng. Trăng Tròn dịp này còn được gọi là Trăng Băng Giá hay Trăng Tối.
19/11 – Nguyệt Thực Một Phần
Hiện tượng nguyệt thực một phần xảy ra khi mặt trăng đi qua vùng nửa tối của trái đất (penumbra), và chỉ một phần của nó đi vào vùng bóng tối của Trái Đất (umbra). Khi xảy ra hiện tượng này, một phần của mặt trăng sẽ bị khuyết đi khi nó đi qua bóng của Trái Đất. Có thể quan sát được nguyệt thực một phần từ phần lớn vùng Đông Nga, Nhật, Thái Bình Dương, Bắc Mỹ, Mexico, Trung Mỹ và một phần Tây Nam Mỹ. (NASA Map and Eclipse Information).
Xem thêm lịch thiên văn 2021 tại đây: https://thienvanhanoi.org/lich-cac-su-kien-thien-van-nam-2021/
Hội Thiên văn Nghiệp dư Hà Nội (HAS)
Nhóm dịch thuật HAS
Biên tập: Vũ Huyền Châu, Earthgrazer
