Vào thứ Bảy ngày 20/3/2021, độ dài ngày và đêm sẽ gần như bằng nhau ở hầu hết các múi giờ trên thế giới. Dưới đây là 10 sự thật về Xuân phân có thể bạn chưa biết.
1. Trùng với ngày Thu Phân
Ngày phân tháng 3 là ngày Xuân phân ở bán cầu Bắc và ngày Thu phân ở bán cầu Nam.
2. Ngày phân đầu tiên trong năm
Ngày phân thứ hai thường xảy ra vào khoảng ngày 22 tháng 9 hàng năm. Đó là ngày Xuân phân ở Nam bán cầu và ngày Thu phân ở Bắc bán cầu.
3. Đánh dấu ngày đầu tiên của mùa Xuân
Ở bán cầu Bắc, các nhà thiên văn học cũng như các nhà khoa học coi Xuân phân là ngày khởi đầu của mùa xuân. Mùa xuân sẽ kết thúc vào ngày Hạ chí tháng 6, khi mùa hè bắt đầu. Mặt khác, đối với các nhà khí tượng học, mùa Xuân ở bán cầu Bắc bắt đầu vào ngày 01/03, trước ba tuần so với Xuân phân và kết thúc vào ngày 31/5.
4. Một thời điểm cụ thể trong năm
Nhiều nền văn hóa trên thế giới ăn mừng cả ngày Xuân phân. Tuy nhiên, trên thực tế, Xuân phân xảy ra vào một thời điểm cụ thể khi Mặt trời đi qua đường xích đạo thiên cầu. Tại thời điểm này, trục của Trái đất không nghiêng ra xa hay nghiêng về phía Mặt Trời, mà vuông góc với tia sáng của Mặt Trời.
Xuân phân năm 2021 xảy ra vào ngày 20 tháng 3, lúc 16:37 theo giờ UTC. Đối với các khu vực chậm hơn 10 giờ trở lên so với giờ UTC (giờ quốc tế), Xuân phân sẽ xảy ra vào ngày 19 tháng 3. Điều này là do sự khác biệt về múi giờ giữa các khu vực.
5. Thời gian xảy ra của Xuân phân có thể thay đổi
Bạn còn nhớ thời gian nào Xuân phân được kỉ niệm vào ngày 21 tháng 3 không? Thật ngạc nhiên khi lần gần đây nhất là năm 2007 và lần tiếp theo sẽ là năm 2101!
Trái ngược với sự hiểu biết thông thường, Xuân phân có thể xảy ra vào ngày 19, 20 hoặc 21 tháng 3. Trong thế kỷ 21, Xuân phân chỉ xảy ra vào ngày 21/3 hai lần là năm 2003 và 2007. Điểm phân diễn ra vào ngày 19 tháng 3 sẽ thường xuyên hơn trong suốt những thập kỷ cuối của thế kỷ 21.
6. Ngày và đêm bằng nhau…
Thông thường chúng ta biết rằng vào ngày phân, độ dài ngày và đêm là bằng nhau đối với tất cả mọi người trên Trái Đất (12 giờ ban ngày và 12 giờ ban đêm). Trên thực tế, từ equinox có nguồn gốc từ tiếng Latinh aequus, có nghĩa là bằng nhau, và nox, có nghĩa là ban đêm.
7….Nhưng không hẳn vậy
Tuy nhiên, sự thật là hầu hết các nơi trên Trái Đất sẽ chứng kiến thời gian ban ngày nhiều hơn ban đêm vào các ngày phân. Điều này xuất phát từ hai nguyên nhân: cách mặt trời mọc và lặn và sự khúc xạ khí quyển của ánh sáng Mặt Trời.
Hầu hết các vị trí trên Trái Đất, ngoại trừ những khu vực ở xích đạo, có ngày và đêm gần như bằng nhau hai lần một năm. Ngày diễn ra sự kiện này, còn được gọi là equilux, phụ thuộc vào vĩ độ của khu vực và có thể sớm hoặc muộn hơn vài ngày so với các ngày phân.
8. Không chỉ có duy nhất một ngày để cân bằng một quả trứng ở trạng thái thẳng đứng
Hàng năm, vào ngày Xuân phân, chúng ta nghe nói đây là ngày duy nhất trong năm một quả trứng có thể cân bằng một cách hoàn hảo. Nhiều người đã thử nó và những người thất bại cho rằng họ đã không thử nó vào thời điểm chính xác của Xuân phân. Tuy nhiên, sự thật là không có bất kỳ điều kỳ diệu nào về ngày phân hoặc thời điểm xảy ra Xuân phân – bạn có thể cân bằng một quả trứng hoàn hảo vào bất kỳ ngày nào khác. Không tin ư? Hãy thử xem!
9. Một trong 2 ngày cho thí nghiệm dưới đây
Để thực hiện thí nghiệm này, bạn sẽ cần một chiếc gậy thẳng hoặc thước gỗ dài, thước đo góc và la bàn. Tìm một không gian trống, nơi mà có ít nhà cao tầng, cây cối hoặc đồi núi để ánh sáng Mặt Ttrời không bị che khuất . Sau đó xác định vĩ độ vị trí của bạn. Lấy giá trị này trừ cho 90. Kết quả thu được sẽ là giá trị của góc giữa mặt đất và hướng mà bạn sẽ cắm cây gậy xuống.
Nếu bạn đang ở Bắc bán cầu, hãy sử dụng la bàn của mình để tìm hướng Nam và chỉ cây gậy theo hướng đó. Nếu bạn đang ở Nam bán cầu, hãy hướng về phía bắc. Sử dụng thước đo góc để cố định cây gậy dưới đất theo góc bạn vừa tính toán – hãy nhớ hướng nó theo hướng ngược lại với bán cầu bạn đang ở. Chờ đến trưa, bạn sẽ thấy bóng của cây gậy biến mất.
Bạn chỉ có thể thực hiện thí nghiệm này 2 lần trong năm – 2 ngày phân tháng 3 và tháng 9.
10. Được kỉ niệm trên toàn thế giới
Nhiều nền văn hóa trên thế giới tổ chức các bữa tiệc, lễ hội để đánh dấu ngày Xuân phân.
Xem thêm lịch thiên văn 2021 tại đây: https://thienvanhanoi.org/lich-cac-su-kien-thien-van-nam-2021/
Dịch: Phương Hoàng
Biên tập: Diệu Linh
Nhóm dịch HAS – Hội thiên văn Hà Nội HAS
