Lịch thiên văn này chứa thông tin về các sự kiện thiên văn sẽ diễn ra trong năm 2019, bao gồm các pha của Mặt Trăng, các trận mưa sao băng, nhật thực, nguyệt thực, các hành tinh ở vị trí xung đối, sự giao hội của các hành tinh, và các sự kiện thú vị khác.
Hầu hết các sự kiện thiên văn học trong lịch này đều có thể quan sát bằng mắt thường, mặc dù một số có thể cần sự hỗ trợ của một cặp ống nhòm hoặc kính thiên văn. Nhiều sự kiện và thời gian trong lịch này được lấy số liệu từ Đài quan sát Hải quân Mỹ, Trung tâm bay vũ trụ NASA/Goddard, The Old Farmer’s Almanac, SeaSky.org, TimeAndDate.com, và nhiều nguồn uy tín khác.
Các sự kiện trong lịch này được sắp xếp theo thứ tự ngày.Thời gian trong bài viết đã được quy đổi ra giờ Việt Nam (UTC+7).
LỊCH THIÊN VĂN THÁNG 1, 2019
Ngày 03, 04 tháng 01: Mưa sao băng Quadrantids.
Quadrantids là một trận mưa sao băng trên mức trung bình, với tần suất lên tới 40 vệt mỗi giờ tại cực điểm. Trận mưa sao băng này được cho là bắt nguồn từ bụi tàn dư của sao chổi 2003 EH1, phát hiện năm 2003, nhưng nay đã không còn tồn tại. Các sao băng Quadrantids thường xuất hiện hằng năm từ ngày 01 đến ngày 05 tháng 01. Cực điểm năm nay rơi vào đêm ngày 03, rạng sáng ngày 04.
Trăng lưỡi liềm mỏng sẽ không gây trở ngại cho việc quan sát. Thời gian tốt nhất để ngắm mưa sao băng này là sau nửa đêm, tại khu vực tối, thoáng đãng. Các sao băng có xu hướng xuất hiện từ chòm sao Bootes (Mục Phu), nhưng vẫn có thể hiện ra ở bất cứ vị trí nào trên bầu trời.
Ngày 06 tháng 01: Trăng mới
Mặt Trăng ở cùng phía với Mặt Trời khi nhìn từ Trái Đất, vì thế không thể quan sát trên bầu trời đêm. Quá trình này xảy ra lúc 08:28.
Đây là thời điểm tốt nhất trong tháng để quan sát các thiên thể mờ như các thiên hà hay cụm sao vì không có sự ảnh hưởng của ánh trăng.
Ngày 06 tháng 01: Sao Kim ở vị trí ly giác cực đại phía Tây.
Hành tinh này sẽ đạt ly giác cực đại phía Tây khi cách Mặt Trời 47 độ. Đây là thời điểm tốt nhất để quan sát Sao Kim vì nó ở vị trí cao nhất trên đường chân trời vào sáng sớm. Hãy tìm hành tinh này rực sáng ở bầu trời phía Đông trước khi Mặt Trời mọc.
Ngày 06 tháng 01: Nhật thực một phần
Nhật thực một phần diễn ra khi Mặt Trăng che mất một phần của Mặt Trời, đôi lúc khiến cho Mặt Trời trông giống như chiếc bánh bị cắn dở. Chỉ có thể quan sát an toàn hiện tượng này bằng cách sử dụng kính lọc Mặt Trời hoặc nhìn gián tiếp qua hình ảnh phản chiếu của Mặt Trời.
Nhật thực một phần lần này có thể quan sát được ở khu vực Đông Á và Bắc Thái Bình Dương. Địa điểm quan sát tốt nhất là vùng Đông Bắc nước Nga, với tỉ lệ che phủ đạt 62%. Ở Việt Nam không thể quan sát được lần nhật thực này.
Ngày 21 tháng 01: Trăng tròn, Siêu trăng.
Mặt Trăng sẽ ở vị trí đối diện với Mặt Trời khi nhìn từ Trái Đất và phần hướng về Trái Đất của nó sẽ được chiếu sáng toàn bộ. Quá trình diễn ra vào 12:16.
Lần trăng tròn này được những bộ lạc bản địa xưa kia ở Mỹ gọi là Trăng Sói, bởi vào thời gian này những con sói đói thường tru lên bên ngoài trại của họ. Lần trăng tròn này cũng còn được biết tới là Trăng Già hay Trăng sau Lễ Yule (lễ hội mùa đông ở Bắc Âu trước đây, ngày nay được đồng nhất với lễ Giáng sinh).
Đây cũng là Siêu trăng đầu tiên trong số tất cả ba lần Siêu trăng của năm 2019. Mặt Trăng sẽ tiến gần đến Trái Đất nhất, trông lớn hơn và sáng hơn một chút so với bình thường.
Ngày 21 tháng 01: Nguyệt thực toàn phần
Nguyệt thực toàn phần diễn ra khi Mặt Trăng hoàn toàn đi vào vùng bóng tối của Trái Đất. Trong suốt quá trình diễn ra nguyệt thực, Mặt Trăng sẽ dần dần trở nên tối đi rồi chuyển sang màu đỏ như kim loại gỉ hoặc màu đỏ máu. Hiện tượng này sẽ quan sát được từ hầu hết Bắc Mĩ, Nam Mĩ, phía Đông Thái Bình Dương, phía Tây Đại Tây Dương, đặc biệt là phía Tây Châu Âu và phía Tây Châu Phi. Ở Việt Nam không thể quan sát được lần nguyệt thực này.
Ngày 22 tháng 01: Giao hội giữa Sao Kim và Sao Mộc.
Hai hành tinh này cùng tỏa sáng chỉ cách nhau 2,4 độ trên bầu trời lúc sáng sớm. Hãy tìm kiếm cảnh tượng ấn tượng này ở phía đông ngay trước khi Mặt Trời mọc
Xem lịch thiên văn 2019 tại đây: https://thienvanhanoi.org/lich-thien-van-2019/
Biên soạn: Nhóm kiến thức HAS
- Mai Nhung
- Hạnh Ngân (Đá Rêu)
- Khắc Hải (Hải Tan)
- Diệu Linh
- Tiến Nguyễn
- Công Thắng
Tài liệu tham khảo: Seasky, timeanddate, eclipse.gsfc.nasa, phần mềm Stellarium
