Tài liệu lịch thiên văn này chủ yếu được dịch từ website Seasky, ngoài ra có tham khảo nhiều website khoa học uy tín như Earthsky, NASA, Time & Date, v.v… Thời gian diễn ra các sự kiện thiên văn trong bài viết đều đã được quy đổi ra giờ Việt Nam.
Như thường lệ, tháng đầu tiên trong năm mở đầu với trận mưa sao băng khá lớn Quadrantids.
(*) Thời gian trong bài viết đã được quy đổi ra giờ Việt Nam
Ngày 3 tháng 1 – Trăng mới
Mặt Trăng sẽ nằm cùng phía với Mặt Trời khi nhìn từ Trái Đất và sẽ không hiện diện trên bầu trời đêm. Pha này xảy ra vào lúc 1:35 (giờ Việt Nam). Đây là thời điểm tốt nhất trong tháng để quan sát các vật thể mờ như các thiên hà hay cụm sao bởi chúng sẽ không bị ảnh hưởng bởi ánh trăng.
Ngày 3, 4 tháng 1 – Mưa sao băng Quadrantids
Quadrantids là một trận mưa sao băng ở trên mức trung bình, với tần suất lên tới 40 sao băng mỗi giờ tại thời điểm cực đại. Quadrantids được cho là hình thành từ các hạt bụi còn sót lại của một sao chổi đã tàn có tên 2003 EH1, phát hiện vào năm 2003. Trận mưa sao băng này thường diễn ra từ ngày 1 đến ngày 5 tháng 1 hằng năm. Cực đại của năm nay sẽ là từ đêm mồng 3 đến rạng sáng ngày mồng 4. Trăng lưỡi liềm đầu tháng sẽ lặn sớm để lại bầu trời đêm hoàn hảo cho màn trình diễn tuyệt vời này. Vị trí quan sát tốt nhất là từ một khu vực tối sau nửa đêm. Các mưa sao băng sẽ tỏa ra từ chòm sao Bootes (Mục Phu), nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời đêm.

Ngày 7 tháng 1 – Sao Thủy ở vị trí ly giác cực đại phía Đông
Sao Thủy đạt vị trí ly giác phía Đông, cách Mặt Trời lên tới 19,2 độ. Đây là khoảng thời gian tốt nhất để quan sát Sao Thủy khi mà nó ở vị trí cao nhất của đường chân trời vào buổi chiều tối. Hãy quan sát hành tinh này ở phía Tây bầu trời ngay sau hoàng hôn.
Ngày 18 tháng 1 – Trăng tròn
Mặt Trăng sẽ xuất hiện tại vị trí đối diện với Mặt Trời khi quan sát từ Trái Đất và bề mặt của nó sẽ được chiếu sáng hoàn toàn. Pha này diễn ra vào lúc 6:51 (giờ Việt Nam). Lần trăng tròn này được các bộ tộc người châu Mỹ bản địa biết đến sớm nhất với trên gọi là Trăng Sói, bởi đây là thời điểm đàn sói đói tru ầm ĩ bên ngoài khu trại của họ. Lần Trăng tròn này còn được gọi là Trăng già (Old Moon) và Trăng sau lễ Yule (Moon After Yule).
*Lễ Yule: lễ hội mùa đông ở Bắc Âu trước đây, ngày nay được đồng nhất với lễ Giáng sinh.
Xem thêm lịch thiên văn 2022 tại đây: https://thienvanhanoi.org/quan-sat-thien-van/lich-thien-van-nam-2022/
Hội Thiên văn Hà Nội (HAS)
Nhóm dịch thuật HAS
Biên tập: Diệu Linh