Sử dụng một trong những kính thiên văn mạnh nhất trên Trái Đất, các nhà thiên văn học đã chứng kiến một vụ va chạm đáng sợ với tốc độ lên tới 3,2 triệu km/h giữa các thiên hà tại một “ngã tư vũ trụ” nguy hiểm, nơi từng xảy ra nhiều vụ va chạm trước đó. Vụ va chạm xảy ra khi thiên hà NGC 7318b xé toạc địa điểm xảy ra vụ va chạm thiên hà trước đó trong một nhóm thiên hà được gọi là “Stephan’s Quintet”. Vụ va chạm này đã tạo ra một sóng xung kích mạnh trong trường mảnh vỡ vũ trụ phức tạp này, “đánh thức” nhóm năm thiên hà này.
Một nhóm gồm hơn 60 nhà thiên văn học đã phát hiện ra vụ va chạm bằng máy quang phổ trường rộng WEAVE (Enhanced Area Velocity Explorer) của Kính viễn vọng William Herschelgawns trên Kính viễn vọng William Herschel ở La Palma, Tây Ban Nha. Họ đã kết hợp những quan sát này với dữ liệu từ Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST) và LOFAR để điều tra địa điểm va chạm. Một cuộc điều tra như vậy có thể giúp tiết lộ cách các thiên hà như Dải Ngân Hà được hình thành bởi các sự kiện dữ dội và các vụ sáp nhập trong hàng tỷ năm
Marina Arnaudova, trưởng nhóm nghiên cứu và là nhà nghiên cứu của Đại học Hertfordshire trong một tuyên bố cho biết: “Kể từ khi phát hiện vào năm 1877, Stephan’s Quintet đã thu hút các nhà thiên văn học vì nó đại diện cho một ngã tư thiên hà, nơi các vụ va chạm trong quá khứ giữa các thiên hà đã để lại một trường mảnh vỡ phức tạp. Hoạt động trong nhóm thiên hà này đã được đánh thức bởi một thiên hà sượt qua nó với tốc độ đáng kinh ngạc dẫn đến một cú sốc cực mạnh, giống như tiếng nổ siêu thanh từ một máy bay phản lực chiến đấu”
Arnaudova giải thích rằng, khi cú sốc di chuyển qua các túi khí lạnh hoặc “môi trường liên thiên hà” của Stephen’s Quintet ở tốc độ siêu thanh, nó đủ mạnh để tách các electron ra khỏi các nguyên tử. Điều này để lại một vệt sáng của khí tích điện, hay “plasma” có thể nhìn thấy bởi WEAVE. Cú sốc di chuyển chậm đi khi gặp khí nóng bao quanh địa điểm va chạm thiên hà. Soumyadeep Das, một nhà khoa học tại Đại học Hertfordshire cho biết trong một tuyên bố “Thay vì gây ra sự gián đoạn đáng kể, cú sốc yếu đi sẽ nén khí nóng, tạo ra sóng vô tuyến mà các kính viễn vọng vô tuyến như LOFAR thu được”
Nhà nghiên cứu chính của WEAVE và Đại học Oxford Gavin Dalton đã ca ngợi mức độ chi tiết đạt được trong các quan sát của thiết bị về Stephen’s Quintet. Ông nói: “Cũng như các chi tiết về cú sốc và va chạm đang diễn ra mà chúng ta thấy trong Stephan’s Quintet, những quan sát này cung cấp một cái nhìn đáng chú ý về những gì có thể xảy ra trong quá trình hình thành và tiến hóa của các thiên hà mờ khó giải thích mà chúng ta thấy ở giới hạn khả năng của mình”. Kết quả là bản xem trước hấp dẫn về cách WEAVE có thể hợp tác với Kính viễn vọng Không gian như JWST để cải thiện tầm nhìn của chúng ta về các thiên hà mờ
