Tháng 8 đến với không khí dịu nhẹ và bầu trời lung linh tuyệt đẹp cùng với nhiều sự kiện thiên văn nổi bật. Góp mặt vào bữa tiệc bầu trời đêm là sự xuất hiện của mưa sao băng Anh Tiên (Perseids), trận mưa sao băng nổi tiếng được nhiều người yêu thiên văn săn đón trên khắp thế giới. Cùng tìm hiểu về mưa sao băng Anh Tiên, để chuẩn bị tốt nhất cho những đêm chớm thu dưới bầu trời sao nhé.
Mưa sao băng Anh Tiên có nguồn gốc từ đâu?
Mưa sao băng Anh Tiên là một trong những sự kiện thiên văn nổi bật và được săn đón bởi tần suất sao băng xuất hiện trên giờ và tỷ lệ sao băng sáng của nó. Perseids có nguồn gốc từ sao chổi 109P/Swift-Tuttle, khi Trái Đất đi qua những mảnh vỡ còn sót lại của nó vào tháng 7 và tháng 8 hàng năm.
Tên gọi Anh Tiên là bởi vì các sao băng dường như phát ra từ chòm sao Anh Tiên (Perseus). Các nhà thiên văn gọi đó là điểm phát mưa sao băng. Chòm sao này được đặt tên theo anh hùng Perseus, người đã chặt đầu ác quỷ Gorgon Medusa và kết hôn với công chúa Andromeda theo thần thoại Hy Lạp.
Làm thế nào để quan sát mưa sao băng Anh Tiên?
Các bạn có thể quan sát ở bất cứ địa điểm nào, nhưng chắc chắn có những địa điểm lý tưởng mà bạn có thể nhìn thấy nhiều sao băng hơn.
Đầu tiên hãy lập kế hoạch và theo dõi thời tiết. Nếu thời tiết không khả thi, bạn nên tìm một địa điểm khác hoặc ra ngoài vào ngày khác. Những ngày gần kề trước cực đại thường tốt hơn là những ngày sau đó.
Điều tiếp theo bạn cần là giảm mức độ ô nhiễm ánh sáng ở nơi bạn sẽ quan sát. Có thể là quan sát ở ngoại thành, gần công viên hoặc đơn giản là chọn hướng ngược lại với đèn đường nếu như bạn không thể đi đâu khác. Để mắt bạn thích nghi với bóng tối ít nhất 15 phút sẽ giúp bạn có thể quan sát các sao băng mờ hơn, nói cách khác, bạn không nên nhìn vào màn hình điện thoại.
Các sao băng có thể xuất hiện bất cứ đâu trên bầu trời, do đó bầu trời nơi bạn quan sát càng rộng, bạn càng có thể nhìn thấy nhiều sao băng hơn. Hãy tìm một khu vực với tầm nhìn thoáng đãng, có thể nhìn ra đường chân trời và không bị ảnh hưởng bởi cây cối cũng như tòa nhà. Một chiếc ống nhòm hay kính thiên văn sẽ không giúp ích cho bạn, chúng chỉ hạn chế tầm nhìn của bạn mà thôi.
Mưa sao băng Anh Tiên diễn ra khi nào?
Năm nay, mưa sao băng Anh Tiên diễn ra từ 16/07 đến 23/08, với tần suất sao băng tăng dần mỗi đêm đến cực đại vào giữa tháng 8 rồi giảm dần. Năm nay cực đại diễn ra vào đêm ngày 12 và rạng sáng ngày 13 tháng 8.
Quan sát mưa sao băng Anh Tiên tốt nhất vào thời điểm nào?
Thời điểm tốt nhất để quan sát mọi thiên thể là vào ban đêm khi bầu trời thực sự tối và khi mục tiêu quan sát lên thiên đỉnh. Đối với mưa sao băng, thường sẽ là vào nửa đêm và một vài giờ trước bình minh (12 giờ đêm – 5:30 sáng)
Mặt Trăng ở dưới đường chân trời hoặc khi ở pha lưỡi liềm sẽ là thời điểm lý tưởng, bởi nó được coi là nguồn ô nhiễm ánh sáng tự nhiên, lấn át những sao băng mờ nhạt hơn.
Mưa sao băng Anh Tiên có gì đặc biệt?
Anh Tiên là một trong những mưa sao băng đẹp nhất bởi nó có nhiều sao băng sáng và là một trong những mưa sao băng hoạt động mạnh nhất. Mưa sao băng Song Tử (Geminids) có tần suất sao băng trong một giờ rất cao tuy nhiên nó diễn ra vào tháng 12, khi Bắc bán cầu bước vào mùa đông. Mưa sao băng Anh Tiên xảy ra vào kỳ nghỉ hè ở hầu hết các quốc gia ở bán cầu Bắc, nên các gia đình có thể chiêm ngưỡng cùng nhau.
Khi các sao chổi đến gần Mặt Trời, chúng sẽ nóng lên và bị vỡ thành nhiều mảnh. Nếu những mảnh vụn đó dừng lại trên quỹ đạo của Trái Đất quanh mặt Trời, chúng có thể lao vào bầu khí quyển của chúng ta với tốc độ 11 đến 45 km/s. Tốc độ thực tế của một sao băng khi đi vào bầu khí quyển phụ thuộc vào sự kết hợp của cả tốc độ Trái Đất lẫn tốc độ của chính nó.
Tốc độ trung bình của một sao băng Anh Tiên khoảng 58km/s. Không khí trước thiên thạch bị nén ép và nóng lên tới hàng ngàn độ C. Sao băng nhỏ nhất bốc hơi và để lại những vệt sáng, sao băng lớn hơn có thể phát nổ thành những quả cầu lửa (fireball).
Xem thêm lịch thiên văn 2021 tại đây: https://thienvanhanoi.org/lich-cac-su-kien-thien-van-nam-2021/
Hội thiên văn Hà Nội HAS
Nhóm dịch HAS: Diệu Linh