THÔNG BÁO BÁO CHÍ CỦA NASA
Sao Hỏa vừa mới tiếp nhận thêm một cư dân robot mới. Tàu đổ bộ InSight (viết tắt của Điều tra Địa chấn, Đo đạc và Truyền nhiệt) đã hạ cánh thành công xuống bề mặt Hành tinh Đỏ sau hành trình kéo dài gần bảy tháng, trải qua 458 triệu km tính từ Trái Đất.
Sứ mệnh kéo dài hai năm của InSight nhằm nghiên cứu sâu bên trong Sao Hỏa, từ đó tìm hiểu cách các thiên thể có bề mặt rắn như Trái Đất và Mặt Trăng hình thành.
InSight được phóng từ Căn cứ Không quân Vandenberg ở California vào ngày 5 tháng 5. Tàu đổ bộ này hạ cánh tại rìa phía tây của một đồng bằng dung nham bằng phẳng có tên Elysium Planitia vào lúc 02:52 sáng (giờ VN), ngày 27 tháng 11.
“Hôm nay, chúng tôi đã hạ cánh thành công lên Sao Hỏa lần thứ tám trong lịch sử loài người”, giám đốc NASA Jim Bridenstine phát biểu. “InSight sẽ nghiên cứu bên trong Sao Hỏa và sẽ cho chúng ta những bài học giá trị để chuẩn bị cho việc đưa phi hành gia tới Mặt Trăng và sau đó là Sao Hỏa. Thành công này thể hiện sự tài tình của nước Mỹ và của tất các các đối tác quốc tế của chúng tôi, và nó sẽ là thánh kinh cho sự cống hiến và lòng kiên trì của cả đội chúng tôi. Những điều tuyệt vời nhất của NASA vẫn chưa tới, nhưng sẽ sớm tới thôi.”
Tín hiệu hạ cánh đã truyền tới Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL) tại Pasadenam, California, thông qua hai vệ tinh CubeSat thí nghiệm nhỏ mang tên Mars Cube One (MarCO), được phóng trên cùng tên lửa với InSight, và luôn theo dõi con tàu đổ bộ này tới Sao Hỏa. Chúng là những vệ tinh CubeSat đầu tiên được gửi vào trong không gian. Sau khi thực hiện thành công một số liên lạc và thí nghiệm định hướng trên chuyến bay, bộ đôi MarCO đã được đưa vào vị trí phù hợp để tiếp nhận tín hiệu bay vào khí quyển, hạ thấp độ cao và hạ cánh của InSight.
TỪ NHANH ĐẾN CHẬM
“Chúng tôi bay vào khí quyển Sao Hỏa ở vận tốc 19 800 km mỗi giờ, và toàn bộ quá trình tiếp đất chỉ kéo dài sáu phút rưỡi”, giám đốc dự án InSight Tom Hoffman tại JPL cho biết. “Trong suốt thời gian ngắn ngủi này, InSight phải tự mình thực hiện hàng chục thao tác với độ chính xác hoàn hảo, và thông qua những số liệu, chúng ta biết chính xác con tàu của chúng ta đã làm được”.
Xác nhận con tàu đã tiếp đất thành công chưa phải là kết thúc của chuỗi các thử thách hạ cánh lên Hành tinh Đỏ. Chương trình hoạt động trên bề mặt của InSight bắt đầu chỉ một phút sau khi tiếp đất. Một trong những việc đầu tiên là mở bộ pin năng lượng mặt trời hình thập giác. Quá trình đó bắt đầu 16 phút sau khi hạ cánh và mất 16 phút nữa để hoàn thành.
Nhóm phụ trách InSight hy vọng cuối ngày hôm nay có thể xác nhận rằng bộ pin năng lượng mặt trời của con tàu đã được mở thành công. Thông tin xác nhận sẽ đến từ tàu vũ trụ Odyssey của NASA, hiện đang bay quanh Sao Hỏa. Theo kỳ vọng, tín hiệu này sẽ tới trung tâm điều khiển sứ mệnh InSight tại JPL sau khoảng 5,5 giờ kể từ khi hạ cánh.
InSight sẽ bắt đầu thu thập dữ liệu khoa học ngay trong tuần đầu tiên sau khi hạ cánh dù nhóm điều hành sẽ tập trung chủ yếu vào việc chuẩn bị đặt các công cụ của InSight lên bề mặt Sao Hỏa. Ít nhất hai ngày sau hạ cánh, nhóm kỹ thuật sẽ bắt đầu triển khai cánh tay robot dài 1,8 mét để chụp ảnh phong cảnh xung quanh.
“Quá trình hạ cánh rất xúc động, nhưng tôi đang mong chờ việc khoan sâu”, giám sát trưởng của InSight tại JPL, ông Bruce Banerd cho biết. “Khi các bức ảnh đầu tiên được gửi về, đội ngũ kỹ thuật và khoa học của chúng tôi sẽ xúc tiến công việc, bắt đầu lên kế hoạch xem triển khai các thiết bị khoa học ở những đâu. Trong vòng hai hoặc ba tháng, cánh tay robot sẽ triển khai các công cụ khoa học chính của sứ mệnh, bao gồm thiết bị SEIS (Thí nghiệm Địa chấn cho Cấu trúc bên trong) và HP3 (Gói các đặc tính vật lý và dòng nhiệt).”
InSight sẽ hoạt động trên bề mặt trong vòng một năm 40 ngày Sao Hỏa (tương ứng với khoảng 2 năm trên Trái Đất), cho đến ngày 24 tháng 11, 2020. Nhiệm vụ truyền tín hiệu đo đạc của InSight do hai vệ tinh MarCO nhỏ đảm nhận, và đã được hoàn thành sau chuyến bay tiếp cận Sao Hỏa của chúng.
“Đây là một bước nhảy vĩ đại của các robot khám phá nhỏ bé và dũng cảm của chúng ta”, Joel Krajewski, giám đốc dự án MarCO tại JPL phát biểu. “Tôi nghĩ CubeSat có một tương lai xán lạn khi vượt xa quỹ đạo Trái Đất, và nhóm điều hành MarCO rất vui khi là người tiên phong trên con đường đó.”
Với việc InSight hạ cánh xuống vùng Elysium Planitia, NASA đã tiến hành hạ cánh mềm một phương tiện xuống Hành tinh Đỏ tám lần.
“Mọi lần hạ cánh xuống Sao Hỏa đều gây nản lòng, nhưng bây giờ với việc InSight tiếp đất an toàn, chúng tôi đã đạt được một thành công khoa học độc nhất vô nhị trên Sao Hỏa”, Giám đốc JPL Michael Watkins tự hào. “Hai vệ tinh CubeSat thử nghiệm có tên MarCO cũng đã mở ra cánh cửa mới cho các tàu vụ trụ hành tinh nhỏ hơn. Thành công của hai sứ mệnh tuyệt vời này là sự đền đáp cho hàng trăm kỹ sư và nhà khoa học tài năng, những người mang trí tuệ và công sức của họ để tạo nên ngày hôm nay.”
JPL chịu trách nhiệm quản lý dự án InSight cho Ban giám đốc Sứ mệnh Khoa học của NASA. InSight là một phần của Chương trình Khám phá của NASA, được điều hành bởi Trung tâm Hàng không Marshall đặt tại Huntsville, Alabama. Hai vệ tinh CubeSat MarCO được chế tạo và vận hành bởi JPL. Lockheed Martin Space tại Denver chịu trách nhiệm xây dựng tàu hành trình Insight (cruise stage), bao gồm cả cơ cấu bay và tàu đổ bộ, cũng như hỗ trợ điều khiển con tàu trong suốt sứ mệnh này.
Rất nhiều đối tác châu Âu, bao gồm Trung tâm Quốc gia d’Études Spatiales của Pháp (CNES) và Trung tâm Không gian vũ trụ Đức (DLR), cũng đang hỗ trợ cho sứ mệnh InSight. CNES và Institut de Physique du Globe de Paris (IPGP) của Pháp cung cấp thiết bị SEIS, cùng với các đóng góp to lớn từ Viện Nghiên cứu Hệ Mặt Trời Max Planck (MPS) của Đức, Viện Khoa học Thụy Sĩ (ETH), Đại học Oxford và Đại học Hoàng gia của Anh quốc, và JPL.
DLR cung cấp thiết bị HP3, với sự đóng góp lớn từ Trung tâm Nghiên cứu Không gian (CBK) của Viện Khoa học và Thiên văn Ba Lan. Cơ quan Centro de Astrobiología của Tây Ban Nha (CAB) cung cấp các cảm biến gió.
Công Thắng
Hội Thiên văn Nghiệp dư Hà Nội (HAS)
dịch từ NASA
